Đền Bạch Mã

Hiện tại ngôi đền có quy mô kiến trúc lớn, quay theo hướng Nam gồm có Nghi môn, Phương đình, Đại bái, Thiêu hương, Cung cấm và nhà hội đồng ở phía sau. Các mục hạng này được bố trí theo chiều dọc, trong một không gian khép kín. Kiến trúc đền còn lưu lại hiện nay chủ yếu mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn (thế kỷ 19). Nổi bật trong kết cấu kiến trúc của đền là toàn bộ khung nhà gỗ với hệ thống cột gỗ lim lớn, các bộ vì đỡ mái được làm kiểu "giá chiêng chồng rường con nhị", đặc biệt là "hệ củng 3 phương" tại nhà phương đình vừa có tác dụng chịu lực, vừa là tác phẩm nghệ thuật và sử dụng để treo đèn trong các ngày lễ hội và kết cấu "vòm vỏ cua" đỡ mái hiên nhà thiêu hương. Trên các côn gỗ, xà lách, xà ngang, các vì chồng rường đều có nhiều mảng trang trí với các đề tài phong phú và nét trạm chắc, khỏe.

Khoảng chục năm lại đây đã duy trì được thói quen du xuân cả tứ trấn Hà Nội - Thăng Long, tất nhiên mở màn bao giờ cũng là chùa Trấn Quốc cầu bình an đã. Không có ý so kè giữa tứ trấn với nhau xem hơn kém, chỉ đơn giản là những suy nghĩ của một người trần khi bước vào thế giới lung linh huyền ảo. Nếu ví 4 vị thần như 4 vị quan lớn quyền khuynh thiên hạ thì ông Huyền Thiên Trấn Vũ có bề ngoài mạnh mẽ nhất, uy thế áp đảo người đời nhất bởi vì nơi thờ ông còn tượng đồng. Trong 3 vị còn lại thì mình lại thích Bạch Mã Hoàng Tử - Long Đỗ nhất. Bởi chỉ nghe tên hoặc nhìn tượng ngựa trắng là như thấy một thư sinh tài hoa, giang hồ lãng tử rồi. Đền nằm trong khu 36 phố phường Hà Nội cổ nên không to lớn nhưng bước vào cửa là biết ngay, đường nét sang trọng nhẹ nhàng, hào hoa phong nhã. Nếu có duyên đến Hà Nội vào ngày xuân nhớ đừng quên ghé qua phố Hàng Buồm vào thắp một nén nhang trong đền, trầm ngâm trước một vị thần hào hoa mã thượng thú vị lắm.

Là ngôi đền thuộc loại lâu đời nhất của Hà Nội, có từ thế kỷ thứ IX - đó là đền Bạch Mã thờ thần Long Đỗ (rốn rồng), vị thần chủ của kinh thành Thăng Long. Gọi là đền Bạch Mã là vì liên quan có tới thần ngựa trắng. Chuyện kể rằng khi Lý Công Uẩn rời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long. Khi đào hào xây thành thì mấy lần đều đổ. Có người bảo vua rằng có vị thần ở đền Bạch Mã rất linh thiêng, đến cầu ở đấy tất sẽ xong. Vua Lý Nam Đế cho người ra đền cầu thì thấy một con ngựa trắng từ trong đền đi ra. Vua theo dấu chân ngựa vẽ bản đồ xây thành thì quả nhiên thành chắc chắn, vững bền. Vua liền phong thần làm thượng đẳng thần, thành hoàng kinh thành Thăng Long. Đây là một điểm rất đáng chú ý vì các vị thần thông thường chỉ làm thành hoàng một ngôi làng nhỏ. Thành hoàng một kinh thành tất có vị trí lớn và quan trọng hơn rất nhiều. Và câu chuyện này khá gần gũi với truyền thuyết xây thành Cổ Loa của An Dương Vương với vị thần phù trợ là Kim Quy. Cũng liên quan tới đền Bạch Mã, chính vị thần chủ ki...